Հայկական ավանդական ուտեստներ կանաչիներից

Մաղադանոս

Ըստ ավանդության՝ վայրի վիճակում առաջին անգամ հայտնաբերվել է Պելոպոնեսի Մորեիի թերակղզում հույն հողագործի կողմից։ Հին Հունաստանում վայելել է այնպիսի հարգանք, ինչպիսին վայելում է կովը Հնդկաստանում։ Մաղադանոսը համարվում է սուրբ բույս, խորհրդանշում հաղթանակի փառք և բերկրանք։ Բուրմունավետ բույս է, շատ նման է նեխուրին (քարավուզ), բերվել է հին Հելլադայի այգիներից ու այնտեղ աճեցվել «Պետրոսելինոն»։

Հռոմեացիներն այն անվանել են «Պետրոսելինում», այսինքն՝ քարի վրա աճող։ Դրանցով զարդարում էին բնակարանները, մարդկանց գլուխները։ Հնուց արմատները և տերևները կիրառվում էին՝ որպես միզամուղ և վերքերը բուժելու համար։ Միջնադարում Կարլ Մեծի հրամանով աճեցվում էր այգիներում և օգտագործվում որպես համեմունք (812)։ Անգլիայում մաղադանոսը հայտնվել է 16-րդ դարում, իսկ Նոր Աշխարհ է տարվել վերաբնակների միջոցով։

Լեհերը փաղաքշական ձևով անվանեցին «Պետրուշկա»։ Ռուսաստանում Պետրուշկա են անվանել ժողովրդական տիկնիկային թատրոնը։ Ռուս երգահան Իգոր Ստրավիցկին գրել է «Պետրուշկա» բալետը (1911)։ Նա Կիևի Մարիինյան թատրոնի երգիչ (բաս) Ֆեոդոր Իգնատևիչի որդին է։ Լեհաստանում մաղադանոսը նույնպես համարվում էր ծիսական բույս։ Գարնանային հավերժահարսին նվիրված տոնակատարության ժամանակ երիտասարդները զարդարվում էին այս բույսով։ Այն անվանվում էր Ջրահարսի բույս։

• 

Ունի 2 տարատեսակ՝

• արմատապտղային
• տերևային,

որոնք երկամյա են, խաչաձև փոշոտվող։ Առաջին տարում առաջանում են տերևների վարդակը և արմատապտուղը, երկրորդում՝ ծաղկակիր ցողունը։ Արմատը պարզ է կամ թույլ ճյուղավորվող, իլիկաձև, արտաքինից՝ սպիտակադեղնավուն կամ բաց դարչնագույն։ Ցողունը կանգուն է, ճյուղավորվող, բարձրություն՝ 50-80 սմ։ Մաղադանոսի տերևները խիստ կտրտված են, եռակի փետրաբաժան, մուգ կանաչ, փայլուն մակերեսով։ Ծաղկաբույլը բարդ հովանոց է, ծաղիկները՝ մանր, դեղնականաչավուն։ Ծաղկում է հունիս-հուլիսին։ Պտուղը մամրիչ երկսերմնապտուղ է, սերմերը՝ մանր, մոխրականաչ, բնորոշ հոտով։

Մաղադանոսի թարմ արմատները և հատկապես սերմերը ունեն միզամուղ ուժեղ հատկություն։ Մաղադանոսը պարունակում է ֆոլիաթթու, որը հանդիսանում է արյունաստեղծ օրգանների հզոր խթանիչ։

Ժողովրդական բժշկության մեջ մաղադանոսն օգտագործել են որպես տրամադրություն բարձրացնող, մարդուն կայտառացնող միջոց։ Նրանով բուժել են երիկամի քարային, միզապարկի, ինչպես նաև շագանակագեղձի հիվանդությունները։

Մաղադանոսի խիտ եփուկը կիտրոնի հյութի հետ օգտակար է կոսմետիկայի մեջ, դեմքի պեպենների և այլ լաքաների բուժման համար։

Մաղադանոսը վերացնում է բերանի խոռոչի տհաճ հոտը,եթե ծամվում է թարմ վիճակում՝ շնորհիվ քլորոֆիլի պարունակության բարձր մակարդակի։ Այժմ մաղադանոսն աճեցվում է նաև նավաստիների պարենամթերքի բազմազանության համար։

Բնապահպանական նախագիծ: Ինչպես օգտագործել պլաստիկ շշերը

Ինչով կարելի է փոխարնել պլաստիկե ձողիկները

Այնպիսի մանրուք ինչպիսին է պլաստիկե ձողիկը թվում է թե աննշան խնդիր է էկոլոգիայի մեջ։ Սակայն Freedonia Group ընկերության հետազատողները այլ կարծիքի են, նրանք պնդում են, որ 2017 թվականինօգտագործել և նետել են 390մլն պլաստիկե ձողիկներ։ Դա հսկայական քանակությամբ պլաստիկ է առանց որի էլ կարելի էր։ Հյութեր, խմիչքներ կամ ջուր կարելի է խմել հենց բաժակից, բացառությամբ, երբ մարդ ունի ինչ որ խնդիրներ ատամների հետ։

Դա կլինի ոչ միայն մոլորակի պահպանման, այլ նաև մեր առողության, քանզի պոլիպրոպիլենը, որից պատրաստվում են ձողիկները, շփման մեջ է մտնում հեղուկի հետ և մտնում մարմնին։ Սակայն եթե չեք կարողանում հրաժարվել պլաստիկե ձողիկներից կարելի է այն փոխարինել մի քանի անգամյա օգտագործման համար նախատեսված ապակե կամ չժանգոտվող մետաղով պատրաստված ձողիկներով։ Իսկ Իտալիայում շատ ռեստորաններ և սրճարաններ գտել են պլաստիկե ձողիկների այլ փոխարինող, որը մակարոնով։

ՀՀ բուժիչ խոտաբույսեր

Ռեհան

Թարմ ռեհանը հակամնրէային և հակավիրուսային ուժեղ ազդեցություն ունի։ Արևելյան շատ ժողովուրդների մոտ օրական մի քանի ճյուղ թարմ ռեհան օգտագործելը մրսածության և սեզոնային ինֆեկցիաներից պաշտպանվելու լավագույն միջոց է համարվում։ Գրիպի սուր ընթացքը թեթևացնելու նպատակով խորհութդ է տրվում չորացած ռեհանի թուրմ օգտագործել։ Այն իջեցնում է մարմնի բարձր ջերմաստիճանը ուժեղացնում է քրտնարտադրությունը, օգնում է օրգանիզմից դուրս բերել թունավոր նյութերը։ Նման ազդեցություն ունի նաև ռեհանի եթերային յուղը։

Մարմնի բարձր ջերմաստիճանի դեպքում ռեհանի յուղով պետք է շփել հիվանդի թիկունքի հատվածը։ Իսկ եթե բարձր ջերոմություն չկա պետք է լոգանքի ջրին մի քանի կաթիլ յուղ ավելացնել ու լոգանք ընդունել։ Ռեհանի բաղադրակազմում կա ցինեոլ, կամֆեն և էվենգոլ։ Այս նյութերը մաքրում են նյութը, օգնում են թեթևաացնել շնչառությունը, դուրս են բերում խորխն ու ավելորդ լորձը։ Բացի այս ամենից, նաև ուժեղ հակաբորբոքային ազդեցություն ունեն։ Շնչառական հիվանդություններով հիվանդներին խորհուրդ է տրվում ռեհանի յուղով ինհալացիաներ կատարել։

ԿԵՆՍՈԼՈՐՏ, ՆՐԱ ԲԱՂԱԴՐԻՉՆԵՐԸ

Ծանոթանալով երկրագնդի տարբեր ոլորտներին՝ կարող ենք նշել, որ դրանցից ամենամեծը և ամենատարածվածը, որր բնակեցված է տարբեր կենդանի օրգանիզմներով, կենսոլորտն է:

Կենսոլորտ հասկացությունր տվել է ավստրիացի գիտնական էդվարդ Զյուսը դեռևս 19-րդ դարում՝ իր «Երկրի դեմքը» գրքում: Քանի որ կենդանի օրգանիզմներն ունեն շատ լայն տարածում, ուստի կենսոլորտն րնդգրկում է ողջ ջրոլորտը, քարոլորտի վերին և մթնոլորտի ստորին շերտերը: Այդ շերտերում կան միջավայրի այնպիսի պայմաններ, որոնք նպաստավոր են կենդանի օրգանիզմների համար:

Կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչներից են բույսերը և կենդանիները: Դրանք իրենց չափերով տարբեր են, ունեն տարբեր կառուցվածք, կենսագործունեության առանձնահատկություններ և հետաքրքիր հարմարանք­ներ, որոնք հնարավոր են դարձնում կյանքը երկրագնդի տարբեր ոլորտնե­րում: Կաղինը և բարդին, ծիրանենին և խնձորենին, խատուտիկը և ցորենը բույսեր են: Իսկ ճանճը և բզեզը, գորտը ե մողեսը, հավը և շունը կենդանի­ներ են: Սակայն, բույսերից և կենդանիներից բացի՝ կան նաև այլ կենդա­նի օրգանիզմներ: Մի մասը շատ փոքր է՝ անզեն աչքով անտեսանելի: Դրանք մանրէներն են՝ հիմնականում բակտերիաները: Մյուս մասր սնկերն են: Մանրէները և սնկերը ևս կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչներ են: Նշված չորս խոշոր խմբերի կենդանի օրգանիզմները կազմում են թագավորություններ:

Մարդը դասվում է կենդանիների թագավորությանը։ Սակայն մարդն առանձնահատուկ է, քանի որ նա ակտիվորեն ներգործում է բնության վրա, փոփոխում վերջինս: Բայց բնության նման փոփոխությունները ոչ միշտ են դրական: Հաճախ ստիպված ենք լինում հաղթահարել մարդու տնտեսական գործունեության բացասական հետեանքները: Պետք է իրա­կանացնել միջոցառումներ, որոնք ամեն գնով կպահպանեն բնությունը:

Կենդանի օրգանիզմները միայնակ չեն կարող երկարատև գոյատևել, նրանք փոխազդում են տարբեր մարմինների ե նյութերի հետ: Այդ նյութե­րից է, օրինակ, թթվածինը, որով կենդանի օրգանիզմների մեծ մասր շնչում է: Կենդանի օրգանիզմների համար շատ մեծ դեր ունեն ջուրը և հանքային նյութերը: Բույսերն աճում են հողում: Նավթը և գազը հանածոներ են, ո­րոնք ունեն շատ մեծ նշանակություն մարդու կյանքում: Բայց դրանք կեն­դանի օրգանիզմների գործունեության արդյունք են: Նյութերի այս ցանկր կարելի է շարունակել: Բոլոր այդ նյութերր համարվում են կենսոլորտի բա­ղադրիչներ:

Կենսոլորտը մի ուրույն ամբողջություն է, բարդ համակարգ, որտեղ կենդանի օրգանիզմները միասին կատարում են կարևոր գործառույթներ: Դրանցից է, օրինակ, Երկրագնդում տարբեր նյութերի հոսքր, որն իրակա­նանում է կենդանի օրգանիզմների միջոցով: Շատ նյութեր, օրինակ՝ ջուրր կամ ածխաթթու գազր, հեռանում են կենդանի օրգանիզմից, հայտնվում շրջակա միջավայրում և հետո նորից վերադառնում կենդանի օրգանիզմ: Տեղի է ունենում նյութերի մի շրջապտույտ:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է կենսոլորտը, ի՞նչ ոլորտներ է ընդգրկում — ջրոլորտը, քարոլորտի վերին և մթնոլորտի ստորին շերտերը
2. Որո՞նք են կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչները — բույերն ու կենդանիները, սնկերը, մանրէները
3. Թվարկեք կենդանի օրգանիզմների թագավորությունները: Ո՞ր թա­գավորությունում է դասվում մարդը — կենդանիների, բույսերի, սնկերի, մանրէների։ Մարդը պատկանում է կենդանիների թագավորությանը։
4. Տարբեր նյութերի հետ կենդանի օրգանիզմների փոխազդեցության ի՞նչ օրինակներ գիտեք — ծառերի ու սնկերի փոխազդեցությունը, թթվածնի և մարդկանց փոխազդեցությունը։
5. Կենսոլորտում ի՞նչ գործառույթներ են իրականացնում կենդանի օրգանիզմները — նրանց միջոցով երկրագնդում կատարվում է նյութերի հոսքը, այսինքն նյութերի շրջապտույո։
6. Ուշադիր դիտարկեք տեղանքը, շրջակա միջավայրը: Ի՞նչ գիտեք այդ միջավայրի պայմանների մասին: Թվարկեք և նկարագրեք շրջապատի կենդանի օրգանիզմները, բույսերը և կենդանիները: Ի՞նչ գիտեք այդ օրգանիզմների մասին:
7. Բնապահպանական ի՞նչ խնդիրներ գիտեք — գետեր աղտոտվածությունը, ծառահատումներ, օդի աղտտոտվածությունը։

Rexona MEN

Այսօր ես կներկայացնեմ Rexona MEN motion sense դեզոդորանտի մասին։

Այս դեզոդորանտը մաշկը պաշտանում է տհաճ հոտից և քրտնարտադրությունից։ Այն շատ արդյունավետ է և չի կեղտոտում հագուստը։

Օդի աղտոտվածություն

2020-ից սկսած տարեկան 3,6 մլն մարդ կմահանա օդի աղտոտվածության պատճառով, եթե մինչ այդ իրավիճակը կտրուկ չփոխվի: Նման եզրահանգման են եկել փորձագետները: Քաղաքների աղտոտվածությունը կարող է առաջանալ ավտոտրանսպորտի վնասակար արտանետումների, ոչ ճիշտ քաղաքաշինության արդյունքում, և այլն: Երևան քաղաքում կանաչ տարածքների կրճատումը, մեքենաների թվի ավելացումը եւ անվերջ ընթացող շինարարությունները օդի աղտոտվածության պատճառ են հանդիսանում:  Երևանի օդի աղտոտվածության ցուցանիշը ոչ թե բարձրանում, այլ նվազում է: 2010-13 թթ հետազոտությունների համաձայն` Երևանի օդի աղտոտվածությունը թույլատրելի սահմանից բարձր է:  Երևանի օդում ազոտի օքսիդների պարունակությունը մոտավորապես 2,5 անգամ գերազանցում է չափաքանակը: Բացի ազոտի օքսիդներից, շրջակա միջավայրում շատ է նաև փոշին, որի պատճառը Երևանի բնակլիմայական պայմաններն են, այդ թվում նաև կանաչ տնկիների  սակավությունը: Փորձագետները մթնոլորտային օդի հիմնական աղտոտիչը համարում ենք ավտոտրանսպորտը, որովհետև ավտոմոբիլների շարժիչներից արտանետվող գազերում առկա են բազմաթիվ օքսիդային, ծծմբային միացություններ և այլ վնասակար նյութեր, որոնք ցրվելով շրջակա միջավայրում՝ վնաս են հասցնում հենց առաջին հերթին մարդու առողջությանը: Մարդու օրգանիզմի վրա այդ բացասական ազդեցությունը լինում է երկու ձևով՝ անմիջական և միջնորդավորված: Անմիջական ազդեցությունը մթնոլորտային օդի միջոցով հենց շնչառական օրգաններով է մարդուն փոխանցվում, իսկ ինչ վերաբերում է անուղղակի ազդեցությանը, դա այն է, երբ աղտոտված մթնոլորտային օդի արտանետումները նստում են հողի, ջրի և բուսականության վրա, այնուհետև փոխանցվում և ապա՝ արդեն այդ աղտոտված ջուրն ու գյուղմթերքները բերանի խոռոչով մարդու օրգանիզմում են հայտնվում: Մթնոլորտային օդի աղտոտումը մեծանում է նաև այն պատճառով, որ քաղաքաշինությունն իրականացվում է ոչ քաղաքաշինական նորմերին համապատասխան: Քաղաքները մեծանում են ոչ թե՝ որ դրանց սահմաններն են մեծանում, այլ կանաչապատ տարածքների օգտագործման հաշվին, կամ, երբ բնակելի շենքերը կառուցվում են իրար շատ մոտ: Ոչ ճիշտ շինարարության  հետևանքով, արդեն քամու հոսքն է արգելափակվում, և խախտվում է քաղաքի օդափոխությունը: Այդ ամենն ամբողջովին վերացնել հնարավոր չէ, և իդեալական մթնոլորտային օդով քաղաք գոյություն չունի, և, եթե անգամ քաղաքում մեքենա չլինի, իսկ տվյալ քաղաքի շինարարությունը լավ լինի, միևնույն է, քամին բերում է այդ աղտոտված օդը, բացի այդ, քաղաքը կարող է աղտոտվել նաև մթնոլորտային տեղումների՝ անձրևի, ձյան միջոցով: Սակայն, իհարկե, քաղաքի աղտոտվածությունը կարելի է գոնե հնարավոր նվազագույնի հասցնել

Wine works

Wine works գինու գործարանը շատ լավ տպավորություն ինձ վրա։ Գործարանի սեփականատերը՝ Վահե Քյոշքերյանը, կարող էր արտերկրում բացել նույն գործարանը և շատ գումար աշխատեր, սակայն նա եկել է իր հայրենիք և այստեղ է այդ գործարանը բացել, որպեսզի իր հայրենիքում իր թոռներն ու ծոռեները անհոգ ապրեն։ Հենց պարոն Քյոշքերյանն էլ անձամբ մեզ ցույց տվեց ամբողջ գործարանը և պատմեց գործարանի ամբողջ պատմությունը։Չնայած իր փոքր չափսերի գործարանը արտադրում էր բավականին շատ գինի և որ ամենակարևորն է շատ համեղ էին։ Մեզ այնտեղ հյուրասիրեցին իրենց իսկ պատրաստված գինիներից մեկը «Ոսկեհատ»-ը,որը ինձ շատ դուր եկավ իր յուրահատուկ համով։

Առաջադրանք

Среди представителей этого вида встречаются крупнейшие животные семейства кошачьих. Тигр является одним из крупнейших наземных хищников, уступая по массе лишь белому и бурому медведям. Выделено девять подвидов тигра, из которых к началу XXI века сохранились лишь шесть. Общая численность составляет порядка 4000 — 6500 особей^[5], из них самым многочисленным является бенгальский тигр (номинативный подвид), составляющий 40 % от всей популяции.
Тигр является крупнейшей и самой тяжёлой из диких кошек, но различные его подвиды сильно различаются по размерам и массе тела. Материковые подвиды тигра крупнее островных. Самыми крупными из них являются бенгальский и амурский подвиды. Самцы данных подвидов могут достигать до 2,3—2,5 м, а в отдельных случаях до 2,6—2,9 метров в длину без хвоста и весить до 275 кг, а в отдельных случаях до 300—320 кг.

Վագրը ամենախոշոր ներկայացուցիչն է կատվազգիների ընտանիքի մեջ։ Վագրը համարվում է ամենամեծ գիշատիչներից մեկը, իր զանգվածով զիջելով միայն սպիտակ և շականակագույն արջերին։ Առանձնացվել են վագրերի ինը ենթատեսակ, որոնցից միայն վեցն են պահպանվել։ Ընդհանուր թիվը կազմում է 4000-6500 յուրահատուկ տեսակ, որոնցից ամենաշատն է բենգալյան վագրը, որոնք կազմում են 40%-ը։

Վագրը համարվում է ամենամեծը և ամենածանրը վայրի կատուների մեջ, բայց նրանց տարբեր ենթատեսակներ շատ են տարբերվում չափսերով և քաշով։ Բենգալյան և ամուրյան վագրերը համարվում են ամենամեծ տեսակները։ Արու վագրերի տեսակները հասնում են մինչև 2,3-2,5 մետր , իսկհազվադեպ դեպքերում 2,6-2,9 մետրի երկարությամբ, իսկ քաշը հասնում է 275, հազվադեպ դեպգերում 300-320։

Թունավոր թափոններ

Թունավոր թափոն է համարվում յուրաքանչյուր նյութ, որը մահաբեր է կամ լուրջ հիվանդության պատՃառ է հանդիսանում (օրինակ` այրվածք, շնչառական ուղիների հիվանդություններ, քաղցկեղ, գենետիկական մուտացիաներ): + Թունավոր թափոնների մեծ մասը շրջակա միջավայր է արտանետվում արդյունաբերության կողմից: Ն Հայտնի են թունավոր թափոնների մոտ 600 տարբեր նյութեր: (Ն) Դրանցից առավել վտանգավորներն են`
·         Պեստիցիդներ (բույսերի պաշտպանության քիմիական միջոցների բաղադրիչներն են),·         Ռադիոակտիվ թափոններ (հիմնականում գոյանում են ատոմային էլեկտրակայաններում),·         Սնդիկ և սնդիկի միացություններ (պարունակվում են էլեկտրալամպերի և ներկանյութերի թափոններում),

·         Կապարի միացություններ (առավել հաճախ հանդիպում են նավթամշակման, լաքերի և ներկերի գործարանների թափոններում),·         Արսեն և արսենի միացություններ (պարունակվում են մետաղամշակման գործարանների, ՋԷԿ-երի թափոններում)Բոլոր այս թափոնները բնորոշ են մեր հանրապետությանը: (Ն) Թունավոր թափոնների հիմնականում հնարավոր չէ օգտագործել կամ վերամշակել, ինչպես նաև դրանք համարվում են ոչ կենսաքայքայվող նյութեր: (Ն) Թունավոր թափոնների խնդիրը լուծելու համար պետք է նախ և առաջ կրճատել դրանց արտանետման ծավալները: (Ն) Երկրորդ` մտածել ոչնչացնելու և վնասազերծելու մասին: (Ն) Այս խնդրի լուծում կախված է նրանից, թե մեր կենսագործունեության ինչ փուլում են դրանք առաջանում: (Ն) Օրինակ` ՋԷԿ-երում էլեկտրաէներգիայի արտադրության ժամանակ կամ մետաղաձուլման ընթացքում օդ են արտանետվում թունավոր գազեր: (Ն) ԱԷԿ-ներում միջուկային վառելիքի <<այրումից>> արտանետվում են միջուկային թափոններ, ռադիոէլեկտրոնային արդյունաբերության մեջ առաջանում են ծանր մետաղների միացություններ և թթուների լուծույթներ, քիմիական ներկանյութերի մնացորդներ, արդյունաբերական զանազան լուծիչներ և այլ թունավոր նյութեր: (Ն)  Այս դեպքում պետք է`

·         Խուսափել թափոններից, օգտագործել այնպիսի տեխնոլոգիաներ և սարքեր, որոնք հնարավորություն կտան նվազեցնել թափոնները,·  (Ն)         Օգտագործել արտանետումները կլանող սարքեր` գազային ֆիլտրեր, ջրամաքրման համակարգեր·         Հնարավորության սահմաններում հրաժարվել այն ապրանքների արտադրությունից, որոնք թունավոր նյութերի արտանետման պատճառ են դառնումԵրբ թունավոր թափոնները արդեն առաջացել են, մնում է հոգալ, որ դրանք հնարավորին չափ ապահով տեղաբաշխվեն կամ ոչնչացվեն: (Ն) Սա ժամանակակից ամենադժվար գլոբալ էկոլոգիական հիմնախնդիրներից է: Երբեմն այդ թափոնները հատուկ տարաների մեջ ամփոփելուց հետո նետվում են համաշխարհային օվկիանոս: (Ն)

Թունավոր պինդ և հեղուկ թափոնների ոչնչացումը պետք է վերահսկվի և իրականացվի որոշակի և խիստ կանոններով: + Այս նյութերի որոշ մասը այրում են հատուկ կայաններում, մի մասն էլ հարկ է լինում պահել բաց աղբավայրերում` պահպանելով խիստ նախազգուշական միջոցներ: (Ն) Ավելի ապահով է համարվում թափոնների զետեղումը գետնի տակ. օրինակ ` շահագործումից դուրս եկած հանքերում: (Ն) Բայց հաճախ այդ նպատակների համար միջոցները չեն բավականացնում: Եվ վերջապես թունավոր թափոնները <<վաճառում են>> աղքատ երկրներին: (Ն) Հարուստ երկրները, որոշ փոխհատուցման դիմաց համաձայնության են գալիս աղքատ երկրների հետ իրենց թափոնները նրանց տարածքում տեղաբաշխելու մասին: (Ն)